
Znieczulenie u dentysty – jakie są rodzaje?
8 czerwca 2025
Odkładasz wizytę u dentysty, gdyż boisz się bólu? Niepotrzebnie! Lekarz, mając do dyspozycji różnej znieczulenia, jest Ci w stanie zapewnić komfort także podczas inwazyjnego zabiegu. Jednak o wyborze preparatu i techniki zapobiegania bólu zawsze decyduje sam stomatolog. Poznaj różne rodzaje znieczulenia u dentysty.
Jakie rodzaje znieczulenia u dentysty możesz otrzymać przed leczeniem?
Zanim stomatolog poda Ci znieczulenie, zapyta o Twój stan zdrowia, przyjmowane leki czy ewentualne alergie. Na tej podstawie dentysta dopasuje jego technikę podania i wybierze odpowiedni preparat. Uwzględni przy tym przede wszystkim rodzaj planowanego zabiegu, jego przewidywany czas trwania oraz Twoje indywidualne potrzeby. Stomatolog może zastosować u Ciebie znieczulenie miejscowe, ogólne lub sedację.
Znieczulenie miejscowe
Polega na czasowym zablokowaniu przewodzenia impulsu bólowego w obrębie nerwów połączonych z jamą ustną. Dzięki temu pacjent nie odczuwa żadnego bólu podczas zabiegu, ale zachowuje pełną świadomość. Formuła środków znieczulających miejscowo jest oparte na lidokainie, artykaine i mepiwakainie.
Zaletą tego typu znieczulenia jest jego bezpieczeństwo, szybkość oraz długość działania. Efekt znieczulający pojawia się już po kilku minutach od podania i utrzymuje przez 1-3 godziny, w zależności od zastosowanego preparatu i reakcji organizmu. Pacjent podczas zabiegu może normalnie oddychać, mówić i współpracować z lekarzem.
Znieczulenie ogólne – narkoza
Narkoza polega na czasowym, ale całkowitym wyłączeniu świadomości i odruchów obronnych organizmu – na czas trwania zabiegu stomatologicznego. Stosuje się ją w szczególnych przypadkach.
Leczenie stomatologiczne pod narkozą jest wykonywane osób z dużą dentofobią oraz np. u niepełnosprawnych (jeżeli przeprowadzenie zabiegu w znieczuleniu miejscowym nie jest możliwe). Znieczulenie ogólne jest całkowicie bezpieczne pod warunkiem, że nad pacjentem czuwa anestezjolog i jeżeli nie ma przeciwwskazań medycznych do podania narkozy.
Sedacja
W stomatologii stosuje się sedację wziewną podtlenkiem azotu, zwanego gazem rozweselającym. Jest to bezpieczna i skuteczna metoda, która pozwala uspokoić i rozluźnić pacjenta. Polega na osiągnięciu przez niego stanu zmniejszonej świadomości oraz na zmniejszeniu wrażliwości na bodźce zewnętrzne. W efekcie u pacjentów obserwuje się osłabioną odpowiedź emocjonalną, czuciową i ruchową na przykre bodźce. Sedacja ma na celu:
- utrzymanie bezpieczeństwa pacjenta,
- zminimalizowanie bólu fizycznego,
- zwiększenie komfortu psychicznego,
- kontrolę lęku i niepokoju
- kontrolę nad ruchami pacjenta, aby bezpiecznie przeprowadzić procedurę medyczną.
Sedacja nie może jednak zastąpić znieczulenia, a jest tylko jego uzupełnieniem, aby zabieg mógł zostać przeprowadzony w pełnym komforcie i dla pacjenta, i dla stomatologa.1
Czym jest znieczulenie komputerowe?
Znieczulenie komputerowe to rodzaj techniki podawania środków znieczulających. Lekarz może je zastosować, chcąc miejscowo znieczulić pole zabiegowe.
Podanie znieczulenia komputerowego polega na wstrzyknięciu anestetyku odpowiednio szybko i pod właściwym ciśnieniem w tkanki otaczające zęby. O parametrach podawania środka znieczulającego decyduje procesor komputera. Robi to, oceniając właściwości i sprężystość tkanek pacjenta. Dzięki temu wstrzykiwanie środka znieczulającego jest mniej bolesne.
Najpopularniejsze rodzaje znieczulenia u dentysty – typy znieczuleń miejscowych
Znieczulenie miejscowe pozwala precyzyjnie znieczulić konkretny obszar jamy ustnej. Dentysta dobiera odpowiedni jego rodzaj w zależności od lokalizacji zęba wymagającego leczenia, rodzaju planowanego zabiegu oraz anatomicznych uwarunkowań pacjenta.
Znieczulenie powierzchniowe
Znieczulenie powierzchniowe to najłagodniejsza forma znieczulenia miejscowego. Stosuje się je, aby wyeliminować dyskomfort związany z ukłuciem igły strzykawki, w której znajduje się środek znieczulający miejscowo. Stosowanie znieczulenia powierzchniowego polega na aplikacji np. żelu, bezpośrednio na błonę śluzową w jamie ustnej. Preparat ten może zawierać np. benzoinę czy tetrakainę.
Znieczulenie miejscowe stosuje się zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Pomaga ono zapobiec strachowi związanemu z zastrzykiem w dziąsło. By przekonać do aplikacji preparatu najmłodszych, stosuje się znieczulające żele o smaku owocowym.
Znieczulenie nasiękowe
Znieczulenie nasiękowe (infiltracyjne) polega na wstrzyknięciu środka znieczulającego w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca planowanego zabiegu. Lek rozprzestrzenia się w tkankach, docierając do zakończeń nerwowych i hamuje przewodnictwo nerwowe. Jest to jedna z najczęściej stosowanych technik w stomatologii.. Skuteczność tej metody jest szczególnie wysoka w szczęce. Wynika to z faktu, że blaszka koronowa pokrywająca zęby jest tam cieńsza i bardziej porowata niż w przypadku żuchwy2.
Czas działania znieczulenia nasiękowego wynosi zazwyczaj 2-3 godziny. Efekty jego podania pacjent czuje już po kilku minutach.
Znieczulenie przewodowe
Znieczulenie przewodowe polega na blokadzie nerwu zębodołowego dolnego. Umożliwia ono „odcięcie” od przewodnictwa nerwowego wszystkich zębów w danym kwadrancie3. Znieczulenie przewodowe stosuje się podczas leczenia zębów dolnych przedtrzonowych i trzonowych.
Znieczulenie śródwięzadłowe
Znieczulenie śródwięzadłowe polega na wprowadzeniu środka znieczulającego bezpośrednio w przestrzeń więzadła ozębnej otaczającej korzeń zęba. Technika ta wymaga użycia specjalnych, cienkich igieł. Zaletą znieczulenia śródwięzadłowego jest jego skuteczność i działanie ograniczone do pojedynczego zęba – eliminuje to problem drętwienia i braku czucia np. części języka.
Spodziewany ból to ostatnie, co powinno powstrzymywać Cię przed wizytą u stomatologa. Dzięki różnym rodzajom znieczuleń u dentysty zabiegi stomatologiczne mogą być bezbolesne. Boli chory i nieleczony ząb – nie ten, którym zajmuje się lekarz.
1 Agnieszka Świątkowska, Magdalena Świątkowska-Bury, Sedacja w stomatologii – aktualne wytyczne anestezjologiczne, w: Nowa Stomatol 2020; 25(3):82-92 .
2 Stanley F. Malamed, Czy znieczulenie przewodowe żuchwy jest obecnie passé?, w: Magazyn Stomatologiczny.
3 Tamże.