Jak odróżnić ból zęba od bólu dziąsła?

Ból zęba jest zwykle ostry, pulsujący i zlokalizowany w konkretnym miejscu. Natomiast ból dziąsła bywa bardziej „rozlany”, połączony z obrzękiem i zaczerwienieniem tkanek miękkich. Oba rodzaje dolegliwości mają różne pochodzenie, a ich leczenie i łagodzenie wygląda inaczej.

Ból zęba – przyczyny

W przypadku bólu zęba wyróżnia się kilka jego rodzajów wywołanych przez różne czynniki. Są to:

• ból zębinowy – spowodowany przez próchnicę, nieszczelne wypełnienia oraz nadwrażliwość zębiny;
• ból miazgowy – wywołują go ostre i przewlekłe, zaostrzone stany zapalne miazgi,
• ból okołowierzchołkowy – jego przyczynami są ostre i przewlekłe, zaostrzone zapalenie tkanek okołowierzchołkowych;
• ból okołokoronowy – spowodowany utrudnionym wyrzynaniem się ósemek;
• ból brodawkowy – jest za niego odpowiedzialny ostry stan zapalny brodawki zębowej1.

Przyczyna bólu dziąseł

Ból dziąseł rozwija się często na skutek nieprawidłowej higieny jamy ustnej. Prowadzi ona do odkładania się na ich błonie śluzowej bakterii, które są jednym budulców płytki nazębnej. Sprzyja to również osadzaniu się kamienia nazębnego, który powoduje m.in. zapalenie przyzębia – „sprawcę” dyskomfortu w jamie ustnej. Skutkami takiego stanu zapalnego mogą być – oprócz dolegliwości bólowych:

• obrzęk dziąseł,
• rozchwianie zębów,
• nieprzyjemny zapach z ust,
• utrata zębów.

Oprócz tego ból dziąseł pojawia się także:

• podczas wyrzynania ósemek. Przy częściowo wyrzniętym zębie powstaje niekiedy kieszonka dziąsłowa, w której gromadzą się bakterie. Powodują one stan zapalny, który objawia się bólem i dyskomfortem w jamie ustnej;
• na skutek noszenia źle dopasowanej protezy;
• w przypadku uszkodzeń mechanicznych – związanych np. z nieprawidłową techniką szczotkowania, nitkowania czy noszeniem aparatu ortodontycznego.

Ból zęba a ból dziąsła – różnej objawy

Ból zębów nasila się przy kontakcie z pokarmami słodkimi, zimnymi lub gorącymi. Może być pulsujący, kłujący i przeszywający oraz przybierać na sile, gdy się położysz. Ból zęba narasta stopniowo lub pojawia się nagle. Niekiedy promieniuje do skroni, ucha lub żuchwy. Zdarza się również, że towarzyszy mu pogorszone samopoczucie i gorączka.
Ból zęba może mieć charakter przejściowy – ustąpić i powrócić za jakiś czas. Niestety nie zawsze można go złagodzić, stosując leki przeciwbólowe dostępne bez recepty. Może to świadczyć o poważnym zniszczeniu zęba i rozległym stanie zapalnym.
Natomiast ból dziąseł może być piekący, szczypiący, opisywany jako tkliwość i zwiększona wrażliwość na dotyk. Często towarzyszy mu widoczny obrzęk i zaczerwienienie. Bolesne dziąsła mogą też krwawić – podczas szczotkowania i nitkowania zębów, a nawet samoistnie.

Ból zęba a ból dziąsła – co robić, w zależności od sytuacji?

Postępowanie przy bólu zależy od jego charakteru i nasilenia. Pacjent nie zawsze jest w stanie poradzić sobie z nim w domu. Dlatego dolegliwości w obrębie jamy ustnej zawsze warto skonsultować ze stomatologiem – zanim sytuacja stanie się naprawdę poważna.

Ból zęba – postępowanie

W przypadku ostrego bólu zęba można zastosować środki przeciwbólowe dostępne bez recepty. Ulgę mogą przynieść też:

• płukanie jamy ustnej letnią wodą z solą,
• miejscowe stosowanie olejku goździkowego i żeli znieczulających miejscowo,
• zimne okłady z lodu.

Domowe metody przynoszą jedynie doraźną ulgę. Nie zastąpią profesjonalnego leczenia i mogą jedynie „maskować” poważny problem stomatologiczny. Odkładanie wizyty u stomatologa prowadzi do komplikacji wymagających inwazyjnego i kosztownego leczenia.

Natomiast jeżeli ból zęba uniemożliwia sen czy normalne funkcjonowanie, nie sposób złagodzić go środkami przeciwbólowymi, towarzyszy mu gorączka i obrzęk, trzeba jak najszybciej znaleźć się w gabinecie dentysty. Może to być ból miazgowy czy okołowierzchołkowy. Jego leczenie polega zwykle na:

• ekstyrpacji (usunięcia) miazgi w znieczuleniu,
• ekstyrpacji miazgi po jej dewitalizacji („zatruciu”),
• antyseptycznym leczeniu kanałowym,
• ekstrakcji zęba (w uzasadnionych przypadkach)2.

Postępowanie przy bólu dziąseł

Na ból dziąseł również może pomóc delikatne płukanie jamy ustnej roztworem soli morskiej lub specjalistycznymi płynami antyseptycznymi. Zimny okład przyłożony od zewnątrz może zmniejszyć obrzęk i dolegliwości bólowe. Ulgę przyniesie też stosowanie żeli znieczulających. Ważne jest, a bywa przypadku bólu dziąseł, jeszcze większą uwagę zwrócić na utrzymanie higieny jamy ustnej.
Warto też skonsultować te dolegliwości ze stomatologiem – nie tylko wtedy, gdy są bardzo uciążliwe i nasilają się. Dentysta może zalecić np. płukanie kieszonki dziąsłowej oraz skaling – usunięcie płytki nazębnej.

Ból w jamie ustnej? Nie lekceważ go – udaj się do stomatologa

Ból w jamie ustnej jest sygnałem ostrzegawczym. W ten sposób organizm informuje Cię o toczącym się procesie chorobowym (np. o stanie zapalnym), który wymaga interwencji dentysty.
Ponadto ból może być mylący. Pacjent nie zawsze jest w stanie oceniać, czy na pewno boli go dziąsło, czy ząb. Tylko lekarz w czasie badania może zlokalizować źródło bólu – do czego czasami jest potrzebna diagnostyka obrazowa (zdjęcie RTG). Na tej podstawie stomatolog zaleci Ci odpowiednie leczenie.
Jednak tym, co możesz najlepszego zrobić dla siebie jako pacjent, jest… przyjście do dentysty, zanim zacznie dokuczać Ci ból. Regularne wizyty kontrolne, najlepiej co 6 miesięcy, pozwalają w porę wykryć problem – wczesne stadium próchnicy czy kamień nazębny. Zęby i dziąsła wtedy nie bolą – ich leczenie jest w takiej sytuacji małoinwazyjne i możliwie najszybsze.